DORLETAKO AMA BIRJINA ETA ARAMAIXOARRAK

 

Lerro hauen ondoko irudiarekin hasi zen gaurko istorioa. Aramaixoko adiskide baten eskuetaraino heldu zen irudiak Dorleta edo Gazteluko Ama Birjinaren laudariotarako aukera eskaintzen du eta hark jakin nahi zuen nondik nora zegoen Aramaioko etxe batean erreprodukzio hura. Ez naiz ausartzen esatera litografia edo grabatua den. Diesaiogun, beraz, erreprodukzio. Egia esan behar badut, ez dut misterioa deskubritu, baina suposatzen dut aramaixoarron artean mendetakoa dela Dorletako Ama Birjinarenganako debozioa eta horretan aurki genezake irudia etxe hartan egotea. Baina hori gutxienekoa da.

Dorletako (edo Gazteluko) Ama Birjinarenganako debozioak egundoko indarra izan du historian eta denetariko erakuspenak eman dira mendeetan zehar Leintz Gatzagako bazter haietako Ama Birjinari atxikimendu eta sinesmenaren testigantza emateko.

XIV. mendean gertatu zen erakuspen handi horietako bat, askotan bezala erlijioa eta armen zerbitzua nahastuz edota bata bestearen gainean jarriz. Istorioak Pedro Krudela eta Trastamarako Enrike anaien denboretara garamatza, 1367ra hain justu.

Aliantzien bitartez bi anaiek Gaztelako tronua zuten helburua, eta horrela nazioarteko gatazka armatuan abiatu ziren. Pedrok Galesko Printzearekin adostu zuen honen laguntza, ongi ordainduko ziolakoan. Eta bere anaiaren kontra Naxerako batailara eraman zituen Galeskoaren tropak. Pedrok irabazi zuen… eta garaipenak promesak ahaztuarazi zizkion. Ondorioz, galestarrak eta beraiekin zetozen frantziarrak Errioxako eta Gaztelako lurretatik ibili ziren, ahal zutena lapurtuz.

Erreparatu Ama Birjinaren aurpegiari

Euren etxerako bidean Leintz Gatzagara iritsi eta, Dorletako Santutegiko ondasunez jabetuta, tenplua sakeatu eta Ama Birjinaren irudia eraman nahi izan zuten. Bertakoak galestarren asmoa ikusita, defentsara atera ziren baina armen kontra ezer gutxi egin zezaketen. Orduan laguntza eskatzea otu zitzaien. Nori eta mugakide eta mendiz bestaldean indar eta nolabaiteko boterea zuen Jauntxo bati: Aramaioko Gurayako nagusiari.

Ondoko lerroak Antonio Gómez González de Butron  Muxikari zor dizkiogu. Bera Aramaioko Ibarreko jauntxoa izan genuen eta honela idatzi zuen XVI. mendean:

“Después del vencimiento de la batalla de Nájera, volviendo los dichos ingleses a su tierra, tomaron la imagen de la iglesia de Santa María de Castillo, que es en el lugar de Salinas de Guipúzcoa, con intención de llevar a su tierra a dicha milagrosa imagen, por cuanto tenian entendido sus muchos y prodigiosos milagros y gran perfección. Y así, andando los ingleses como victoriosos y lozanos en esta demanda, haciendo otros insultos por la tierra, y por ello habiéndose tocado las campanas, salió la gente de la tierra apercibida y llorando la iglesia sin su devota imagen, los ingleses no pudieron salir de los límites del santuario por permisión divina.

Mas, era tanto el deseo que tenían de llevar la dicha imagen a su tierra, que se pusieron a defenderse con las armas, y como en esta ocasión, se esparció la voz del caso y alboroto por las tierras y lugares circunvecinos, acudió luego con gran presteza el expresado Juan Ortiz de Garay, Pariente Mayor, y habiendo tenido una gran refriega con los tales ingleses, mataron algunos de ellos y les hicieron volver la santa imagen a su iglesia, con grande alegría de todas estas tierras. Y en esta ocasión, el dicho Juan Ortiz se mostró muy valeroso favoreciendo a la causa, por lo que mereció añadir a sus antiguas armas las seis rosas”

Juan Carlos Guerraren ustez euskal harmarrietan Ingalaterrako arrosak agertzea Dorletako Ama Birjinaren defentsan aritu ziren gurayatarrei esker izan zen. Juan Ortiz de Garay ahaide nagusia Aramaioko Guraya auzoko nagusia zen garai hartan, Baraxuengo jauntxoarekiko ezinikusian hazi eta hezia. Mendetan iraungo zuen bi leinu horien arteko gorrotoak.

Erreprodukzioaren ezkerreko aldean irakurtzen da: 

“Ano de 1367 quiso el Príncipe de Gales llevar esta soverana Ymagen, volviendo para Ynglaterra desde junto a Najera, a donde vino llamado del rey D. Pedro el Cruel, contra su hermano D. Enrique. Pero no pudo sacarla por disposición Divina del recinto de este devoto Santuario, aunque lo pretendio varias veces con todo el poder de su exercito"

Gaurkoaren gisako beste erreprodukzio batzuk ere ezagutzen ditut eta jatorriko datan gehienak garai berdintsukoak litezke, denboran erabilpen desberdinetarako erabili badira ere. Begira, Soriako El Royoko Virgen del Castillori eskainitakoa:

Argazkiak: JMVM