urtarrila 23, 2021

FELIX ARANO ARRASATEN (1902-1927)

Atal batzuk eskaini nahi dizkiot txoko honetan XX. mendeko Arrasateren garapen integralean zerikusi handia izan zuen maisuari. Eta hori zein izan zen jakin badakigu: Felix Arano. Noski, nik idatzitakoa bakarrik bilduko dut, Aranori buruz gehiago eta zabal idatzi baita, eta nire asmoa “Hots begi danbolina” blogean sail bat irekitzea da, besterik gabe, nire ekarpenekin. Batzuk dagoeneko argitaratuta daude eta beste zenbaitzuk atalez emango ditut.


 

FELIX ARANO ARRASATEN (1902-1927)

PEDRO VITERI ETA BERE EKARPENA GOGORATUZ

LEHEN BALANTZEA. 1903

FELIX ARANO. MAISU ERAGILEA (2tik lehena)

FELIX ARANO. MAISU ERAGILEA (2tik bigarrena)

ARABAKO MAISUAK ARANORENGANA

ARANO MAISUARI OMENALDIA. 1925 

ARANO ARRASATEKO SEMEKOTZAT. 1925

FELIX ARANOREN HERIOTZA. 1929

TERESA GARCIA MAISTRA GOGORATUZ

 =========..========

Eta hasteko, Pedro Viteri gogoratuz (1) 2008ko uztailaren 18an Arrasaten eman nuen hitzaldira jotzen dut, abiapuntu egokia delakoan.

 “Si fue decisiva la visita de Pedro Viteri Arana a Mondragón al final del XIX y su clara apuesta por mejorar el nivel educacional de sus paisanos, no lo es menos la labor continuadora de aquel espíritu, que fue realidad, sobre todo, por el empeño del gran docente de Mondragón del primer cuarto del siglo XX. Por supuesto me refiero a Félix Arano.

Viteri hizo posible, con su espíritu liberal, disposición abierta y económicamente espléndida, que se erigieran las bases de todo un movimiento educativo, seguramente de lo más avanzado de la época. No pinchó en hueso Pedro Viteri cuando fichó a Arano. Sabía lo que hacía. Mi abuelo materno - Jose Maria Azkarraga- escribió un librito en el año 1914 sobre quien había sido su maestro en su villa natal, Salvatierra. Marcos Sagasti era el nombre del citado docente, también dotado de cualidades excepcionales para la enseñanza, y en el libro mi abuelo cita a Félix Arano, un chaval que con 12 años ya ejercía de ayudante del maestro Sagasti. Sin duda es la primera cita publicada sobre los méritos de Félix Arano. Por cierto, mi abuelo loa en las líneas del libro la labor que en aquel entonces estaba desarrollando Arano en Mondragón.

Pero quiero seguir un poco con este razonamiento que había comenzado, y tengo que subrayar que

Jesus Trincado Baños
Arano —traído a Mondragón por Viteri— derramó su ciencia sobre casi dos generaciones de niños (y también niñas, de forma directa o indirecta, mediante su gran apoyo y a la vez esposa y también maestra Teresa García) jóvenes mondragoneses, que —a su vez— la expandieron con una riqueza extraordinaria, no solamente en nuestro pueblo sino también más allá de sus límites, llegando algunas veces a muy lejanas tierras. Tuve la gran suerte de tratar durante más de 25 años al mondragonés exilado Jesús Trincado, producto típico de Arano, residente en Montevideo y puedo decir que su nivel cultural estaba a grandísima altura. Como lo estaba y está en la mayoría de las personas que pasaron por el aula de Arano.

Cultura basada en el respeto hacia las personas y el entorno natural, y forjada en el diálogo y la comunicación. Escuchar y escuchar... transmitir y transmitir... intercambiar... compartir”

Aranok —1929an hilda— bidea ireki zuen, Viteri Fundazioaren bitartez Arrasaten eskaintzen zen heziketa planteamendu zabalarekin. Gero gerra etorri zen... eta gerra ondoko garai latzak...

Urte batzuk geroago, berriz, Arizmendiarrieta azaldu zen Arrasatera. Eta giza materia ikaragarri ona aurkitu zuen, bere proiektua burutzeko, “Aranoren izpirituak” bizirik jarraitzen zuen eta. Esan daiteke, baserriko sukaldeetan bezala, hautsak estaltzen zituela txingarrak. Eta putz egite soil batekin sua piztu zen berriro.

Viteri eta Arizmendiarrieta inportanteak izan badira gure historian, haiek bezain garrantzitsuagoak izan dira euren jarraitzaile zintzo eta eskuzabalak, aitzindarien pribilegiorik gabe, eta sarritan, euren probetxu pertsonala ahaztuta ere, Arrasateren alde buru belarri aritu zirenak.

Eutsi diezaiogun, beraz, Viteriren asmo berritzaileari eta lotu gatzaizkion Aranoren bultzada burutsuari!

=====..==== 




 (1) http://www.euskonews.com/0461zbk/gaia46102eu.html

 

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina