MARTIN ABADEAREN ALDAERA ARAMAIXOARRA

Martin Abadearen legendak Arrasateko Udala auzoan zein nolako indarra izan zuen ikusi dugu behinola txoko honetan. Orain Aramaion Joxe Letona zenak jasotako bertsio bat azaldu nahi dut, aldaera interesgarria baita. Polita, zalantzarik gabe. Hona hemen, Joxek jaso zuen moduan. 

“Martoko traidorea, etxalako fina; guk orain pagatzen dogu aren atsegina” (Aramaioko atsotitza)

“Martin Kasaria, Udalako abadea zan ta aiztari sutsua. Egun baten mezan egoala, goizean goiz, txakur zaunkak entzun zituan; eta amakasea “erbia dabilela esatera” etorri jakon. Martinek ez eban mezea amaitzeko eperik artu gura izan. Bertan bera dana itxi, artu eskopetea ta egoanean- lenengo bide kurutzera, erbiei aurra  artzera joan jakon. Erbiak iges egun eutson ta bere atzean, txakurrakin Ipiztikarriraño jarraitu eutson. Handik Araneko errotaraño; Araneko errotatik Goikoerrotaraño; Goikoerrotatik Andra Mariraño. Emen bere usaña galdu eban eta txakurren atzean ara eta emetik Ipurtotzera, ta Ipurtotzetik Aixolako Olabe ondotik zea, Keistitik, Zubetetik, Uribarri soloetatik Zalgora. Zalgotik Bajongo eleiz-azpiko soloetatik, Azkoa aldetik Asentziora, ta emetik Untzilla aldetik Murura.

  - Ementxe arrapau biaut – esaten eben.

Eta itxututa lez alderik alde ibili zan. Aramayo guztiak olan, abadea ikusirik, bere aurka gatz esaten jarri ziran.

Angeru guardakoa be, lotsatuta gelditu zan eta Jaunari esan eutzon. Eta Aita Jaungoikoak onetaraxe zigortu eban:

"700 urtean gau guztietan, gabaz Udala, Tres

Caminos, Muru, Ipiztikarria, Arangio ta Aramayoko auzune guztietatik ibiliko az, txakur pillo bategaz. Eta zazpi urteik zazpi urtera, Aramayotekoak (1) jo eta ordubete beranduau, etxetik kanpora aurkitzen doan neskea erbien orde garbitukok"

Oraindiño be gau askotan, Martin abadeen txakurren zaunkak erreka onduetan entzuten dira. Batzuk diñue ur-txakurrak dirala, beste batzuk beste gauza batzuk dirala. Nik eztakit. Baña oraindiño erreka ondoetan txakur zaunkak, gaberdien be entzuten dira…”

Neska berantiarren aurkako Jainkoaren zemaia bete ote zen ez da jakin, orain arte behintzat.

(1) Iluntzeko kanpai jotzeari Aramayotekoa esaten zitzaion.

Argazkiak: Gerardo Lopez de Gereñu Galarraga, JMVM