martxoa 12, 2025

ARAMAIO. 1931. ZENBAIT ALBISTE EUSKARAZ


Hogeigarren mendeko lehen erdialdean Aramaiotik eguneko prentsara heltzen ziren albisteak ez ziren asko. Are gutxiago euskarazkoak. Gaurkoan azken horietako baten berri eman nahi dut. Apaltxoa da, xehea. Baina abertzaletasunaren hastapen haietan Aramaioko herrian ere idazle konprometituak sortzen ari zirela esan genezake. Bokazioa bazuten… Aukerak, ordea, gutxi. Beste inoiz ere komentatu dut izan zirela Euzko Gaztediren inguruko gazte batzuk, Aramaiotik euskarazko komunikazioari bultzada eman nahi izan ziotenak. “El Dia” egunkariak 1931ko maiatzaren 14ko kronikan Aramaioko albisteak ematen zituen euskarazko orrian, “Intxaur” batek sinatuta. 

"Mayatzeko lorak. Joan dan ostiralean asi ziran Mayatzeko lorak. Mariaren Alabak oso ederki, euskeraz, abestu dute. Mariaren irudia ere, soñeko berriaz da, inoiz baño dotoreago dago. 

Eriotz samingarria. Ostegun goizeko iruretan bere gogoa Jaungoikoaren eskuan eman zuen Jauregi´tar Timoteo jaun adiskide on-onak. G.B. Bere eriotzakin Aramayoko zugatzak ongilerik onena galdu dute. Millaka piñu asko bere eskuekin ipiñi dituz. Bere emazte ta senide guztiei atsekabe agur samiña. 

Erriko alkate jaunari. Urte asko onetan geixotetxea itxita egon da, eta au-dalata, oraindiño ile asko eztirala eskeko bat kizkilduta il zan. Eskekoen errukigarrien ezkero, ta agintari barriak erriko guztiai laguntzeko igo daben ezkero, ainbat eta ariñen geixotegi ori ondu ta zabaltzeko eskatzen deutzegu. Eta benetan lengo agintariak, ondu ta zabaltzeko gauza izan ezpadira, oraingoak gauza izango dirala uste degu. 

Eta bide batez. Agintari kementsu barri onei, gaur berriz agurra emoten deutzegu. Alanda guztiz, axeriei solorik solo jareinda ibiltzen ezteiziela itxi bear uste dogu. Orretarako, ba, eperdun txakurrak lez, zur egon! Bestelan… len beste izango da… Txakurrak izen barriak baña betiko kolarra. Eta orrek eztau ola izan bear: agintari barriak egitare barriak; au da, lengo okerrak zuzendu ta erabaki barriak artu. Eta dana Jaungoikopean eta euskel erri onean. 

Euskal izena. Loiti´tar Joane, Jauregi´tar Justoren emazteak, ume eder bat izan dau. Zorionak gurasoai, batez ere euzkel-izen zoragarri “Mari Itziar” ezarri diotelako.

 Joan etorriak. Egunokaz kanpotar asko ikusi dogu Aramayon: Jauregi´tar Migel jaun, Donostiko San Ignacioko abade jakintsua; Gabriel Aba Karmeldarra; Mundakan dagoan foral Bizente aramayoarra; Portugaldik betik-be idazten dauzkun P. Anjelo Jauregi bertako semea; emen orren maite dogun Peruko Felipe erdi paristarra; Ibarrola Aba; eta beste asko"

Diodan amaitzeko, kronikan apatutako udal talde berria 1931ko apirilaren 19an osatu zela eta alkatea Faustino Bengoa zela. Legez Aramaiori zegozkion hamar zinegotzietatik beste bederatziak, Martin Beitia, Alberto Unda, Felix Areitio, Daniel Larrañaga, Eusebio Madina, Meltxor Unzueta, Justo Jauregi, Balendin Lasaga eta Juan Arriolabengoa ziren.

Gaiarekin erlazionatutako beste idazki bat:

 
Argazkia: JMVM

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina