urtarrila 01, 2019

JULIAN SAGASTA ORGANO JOLE ARRASATEARRA (1914-2005)

Ondoko lerroak, Julian Sagastaren heriotza gertatu ondoren idatzi nituen, Euskonewsen, 2005eko martxoan.

Aurtengo urtarrilak albiste ilun bat ekarri zigun Erromatik. Arrasateko herriak eskainitako musikaririk ospetsuenetako bat hil zen hiriburu hartan eta bere herrikide asko zinez goibeldu zuen berriak, lagun bat betiko desagertzea penagarria bada areago zendua bere jaioterriarekin hain sentimendu sakonez lotuta dagoen pertsonaia denean. Lerro batzuk bete nahi ditut, hainbat eta hainbat herrikideri moduan niri ere bere adiskidetasuna eskaini zidan gizon horren aipamen txikia egiteko. Julian Sagasta Galdosi buruz ari naiz. Urtarrilaren 31n hil zen Erroman, 90 urte zituelarik.

Julian Sagasta, bere iloba Amaiarekin, haren
heriotza baino bi egun lehenago, Erroman.2005.

Julian Sagasta Galdos Arrasaten jaio zen, 1914ko martxoaren 16an. “Olatxo” gaitzizeneko arrasatearra Giuliano Sagasta “il bascchi” bilakatu zen italiarrentzat, Italian eta konkretuki Erroman bizi baitzen azken hirurogeita hamaika urteotan. Don Giulianok, hain tarte luzea italiar hiriburuan eman arren, ez zuen sekula bere jaioterria ahaztu, eta ahal zuen guztietan hurbiltzen zen Arrasatera. Berak esan ohi zuenez, Udalaitzen argazki handi bat zeukan Erromako bere logelan, baina ez zegoen parekorik Udalaitz bera zuzenean ikusi ahal izatearekin. Txikitako bere lagunekin bildu ohi zen urtean behin, kintoen bazkaria ospatzen zutenean. Hantxe egoten ziren kontu kontari, “Olatxo” bera, David Arzamendi, Pedro Zumelaga, Angel Etxabe eta beste hamabost bat lagun, euren oroitzapenen soka luzearekin jolasten ari.

Julian Sagasta Erromako Santa Maria Nagusiaren organo jolea izan zen 1947tik 1989an jubilatu arte. Eta bere profesioak satisfakzio handiak eman zizkion, aukera guztietan aitortzen zuen moduan. Adibidez, Julian Sagasta Aita Santuentzat jo zuen sarritan. Gauza normala, guztiz, organo jole onaren ospeak laguntzen baitzion gazte gaztetatik. Bere ikasketa erlijiosoak 1924an Oñatiko Agustinoetan hasi ondoren Burgosen jarraitu zuen, Erromako “Angelicum” Teologia Institutuan amaitzeko. 1937ko maiatzaren 22an apaiztu zen, San Juan Letrango basilikan. Espainiako gerra eta, ondoren, Europakoa eragozpen gertatu zitzaizkion Arrasatera itzultzeko, 1942ko abuztuaren 6ra arte egin ez zuena.

Julian Sagasta, David Arzamendi eta Santi Etxebarria
"Zurdo de Mondragon"-en erdian, Arrasaten. 1995.

Erroman ere musikako ikasketetan barrena egiteko aukera ikusi zuen. Santa Cecilia Kontserbatorio nazionalean aurrerapen bikainak egin zituen Fernando Germani irakaslearekin. Organo apaiz eta organo jolea izan zen, Erromako San Jose elizan eta Santa Maria Nagusian, hurrenez hurren.

Julian Sagasta “Olatxo”-k musika barrokoa maite zuen. Ikerketa lan sakon eta luzeak burutu zituen, besteak beste Antonio de Cabezón (1510-1566) Burgoseko musika konposagilearen lan osoa identifikatzen eta argitaratzen jardun zuen eta, XVII eta XVIII mendeetako espainiar organo joleen antologia prestatu zuen. Halaber, Pablo Bruna aragoar musikariaren (1611-1679) obra publikatu zuen Sagastak eta haren musikarekin zenbait disko grabatu ere. (Obras completas para órgano de Pablo Bruna (ed. Julián Sagasta Galdós), Zaragoza, Institución Fernando el Católico, 1979)

Bestalde, Italian ez ezik europar herrialde askotan eskaini zituen kontzertuak. Zer esanik ez, Arrasaten askok gozatu genuen Julian Sagastaren arteaz, parrokiko organoa jotzen entzun bai genion behin baino gehiagotan. David Arzamendi herriko organo jole trebe eta - gainera- adiskidea zuen konplize zuzena, emanaldi haietan.

Sagasta “Olatxo”-k edo Don Giuliano “il bascchi”-k Pio XII, Juan XXIII, Pablo VI, Juan Pablo I eta Juan Pablo II-aren aurrean jo zuen. Vaticano Kontzilioaren inaugurazioan ere eskaini zuen bere artea, Sixtina Aretoan entzulerik hurbilena Roncalli “Aita Santu Ona” deiturikoa izan zuelarik. Hala ere, berak errepikatzen zuenez, bere bizitzako egunik zirraragarriena 1954ko maiatzaren 29 gertatu zen, Pio X kanonizatu zuten eguna, alegia. San Pedro plazan jo zuen egun hartan Sagastak, zoragarrizko giro batean. Beste une gogoangarri bat – Pio XII-rekin ere- horrek arrasatearrari Batikanoko San Pio X Aretoko organoa – Italiako handiena, 16.000 hodi eta 5 teklaturekin- jotzea eskatu zionean izan zen.

Julian Sagastaren ustez, Juan XXIII izan zen – berak ezagututakoen artean- organo musika gehien maite zuen Aita Santua. Eta “Olatxo”-k hura Erromako Gotzain bezala izendatua izan zen zeremonian jo zuen, San Juan Letrango basilikan.

Julian Sagasta, bere organoan, 1980

Julian Sagasta Erroman hil zen, urte honetako lehen hilabetearen azken egunean. Berarekin musikari handi baten garra itzali da. Eta arrasatear peto horietakoa betiko joan zaigu. Ezagutu genuenontzat beti geratuko da “Olatxo”-ren jatortasuna. Adio Don Giuliano! Agur, Don Julian!

Euskonews: https://www.euskonews.eus/0292zbk/gaia29204eu.html

====================..===============

EL ORGANISTA MONDRAGONÉS JULIAN SAGASTA (1914-2005)

Las siguientes líneas las escribí en Euskonews en marzo de 2005, tras la muerte de Julián Sagasta.

El mes de enero nos trajo una triste noticia desde Roma. Uno de los músicos más reputados que haya dado la villa de Arrasate/Mondragón había fallecido. La noticia consternó a muchos de sus conciudadanos, puesto que la pena que se siente al perder a un amigo se acentúa aún más cuando se trata de un personaje tan profundamente arraigado a su lugar de nacimiento. Quisiera dedicar unas breves líneas para rendir homenaje a un hombre que, como a otros muchos mondragoneses, también a mí me ofreció su amistad. Me estoy refiriendo a Julián Sagasta Galdós fallecido el 31 de enero en Roma, a los 90 años.

Julian Sagasta con su sobrina Amaia,
dos días antes de su muerte en Roma. 2005.

El mondragonés Julian Sagasta (16 de marzo de 1914) apodado “Olatxo”, era para los italianos Giuliano Sagasta “il bascchi”, no en vano residió los últimos setenta y un años de su vida en Italia, concretamente en Roma. Pero, pese a vivir durante tantos años en la capital italiana, Don Giuliano jamás olvidó su tierra natal; de hecho, siempre que se le presentaba la ocasión, aprovechaba para regresar a Mondragón. Solía decir que en su habitación de Roma tenía colgada una gran fotografía del Udalaitz, pero que nada era comparable a la contemplación al natural de dicha montaña. Una vez al año volvía para reunirse con sus amigos de infancia -David Arzamendi, Pedro Zumelaga, Angel Etxabe etc- para comer y charlar, entre otras cosas, de los muchos recuerdos que compartían.

Julian Sagasta fue organista titular de Santa María la Mayor de Roma desde 1947 hasta su jubilación en 1989. Aseguraba que su profesión le había proporcionado muchas satisfacciones. Así, por ejemplo, Julian Sagasta actuó en múltiples ocasiones ante los Papas, circunstancia absolutamente normal dada la fama de buen organista que le acompañaba desde su juventud. Inició los estudios religiosos en los Agustinos de Oñati, en 1924, con los cuales prosiguió en Burgos, para finalizar en el Instituto de Teología “Angelicum” de Roma. Fue ordenado sacerdote el 22 de mayo de 1937, en la basílica de San Juan Letrán. El inicio de la guerra civil española y, posteriormente, de la europea, le impidieron regresar a Mondragón hasta el 6 de agosto de 1942, día en que finalmente pudo cumplir su deseo.

Julian Sagasta entre David Arzamendi y Santi Etxeberria
 "Zurdo de Mondragon". Mondragon. 1995.

La ciudad de Roma ofrecía a Sagasta la posibilidad de ahondar en sus estudios musicales y, así, realizó notables progresos de la mano del profesor Fernando Germani, en el Conservatorio Nacional de Santa Cecilia. Fue sacerdote y organista en la iglesia de San José de Roma y en Santa María la Mayor, respectivamente.

Julian Sagasta “Olatxo” sentía especial predilección por la música barroca. Llevó a cabo amplios y profundos trabajos de investigación; identificó y editó, entre otros, la obra completa del compositor burgalés Antonio de Cabezón (1510-1566), y elaboró la antología de los organistas españoles de los siglos XVII y XVIII. Además de todo ello, Sagasta publicó la obra del músico aragonés Pablo Bruna (1611-1679), y grabó varios discos con su música (Obras completas para órgano de Pablo Bruna (ed. Julián Sagasta Galdós, Zaragoza, Institución Fernando el Católico, 1979).

Hay que señalar que Julian Sagasta ofreció conciertos no sólo en Italia, sino en muchos países de Europa. Obviamente, también en Mondragón tuvimos el gusto de disfrutar con su arte, al escucharle interpretar en el órgano de la parroquia. En estas actuaciones contaba con la complicidad -y amistad- del gran organista local David Arzamendi.

Sagasta “Olatxo” o Don Giuliano “il bascchi” actuó ante los Papas Pío XII, Juan XXIII, Pablo VI, Juan Pablo I y Juan Pablo II, y deleitó con su arte en la inauguración del Concilio Vaticano. Su oyente más próximo en la Capilla Sixtina fue Giusepe Roncalli, conocido como “el buen Papa”. Pero el día más memorable de su vida fue, como tantas veces aseguraba, el 29 de mayo de 1954, fecha de la canonización de Pío X. En aquella ocasión, Sagasta actuó en la plaza de San Pedro, en un ambiente conmovedor. Otro de los momentos más señalados de su vida fue cuando el Papa Pío XII pidió al mondragonés que tocara el órgano de la Capilla de San Pío X del Vaticano, el mayor de Italia, que cuenta con 16.000 tubos y 5 teclados.

En opinión de Julian Sagasta, el Papa que más devoción profesaba por la música del órgano -de entre aquéllos que tuvo ocasión de conocer- fue Juan XXIII. De hecho, actuó en la ceremonia en que fue nombrado Obispo de Roma, en la basílica de San Juan de Letrán.

Julian Sagasta delante de su órgano, en Roma. 1989.

Julian Sagasta falleció en Roma el último día del primer mes de este mismo año. Con su muerte, se ha apagado la llama de un gran músico. Hemos despedido a un auténtico mondragonés. Todos cuantos llegamos a conocer a "Olatxo" siempre recordaremos su bondad. ¡Addio, Don Giuliano! ¡Adiós, Don Julian!

 Euskonews: https://www.euskonews.eus/0292zbk/gaia29204es.html

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina