BENIGNO ALTUBE, DULTZAINEROA

Sebero Altube ezaguna badugu ere – behintzat, badakigu plaza batek haren izena daramala- oso gutxik dakite Seberoren anaia Benignok – bien gurasoen izenetarako afizio bitxia!-

Benigno Altube, 1900 inguruan

euskaltzain/musiko/politiko/industria gizonarengan eragin handia izan zuena. Eta gainera Benigno, anaia txikia bezala, egundoko musiko bikaina izan bide zen, kronikek diotenez. Gaurkoan tarte bat eskaini nahi diot Benigno Altube Lertxundiri, gehiena 1979an argitaratu nuen “Sebero Altube” liburuan bildua. 

Benigno Arrasaten jaio zen, 1878ko otsailaren 12an. Sebero baino urtebete bat zaharragoa genuen. Gurasoak Alejandro eta Klara ziren, eta aita/amapontekoak Toribio Agirre eta Eladia Altube izan zituen. Txikitatik musikarako zaletasuna erakutsi zuen, eta bere anaia Seberorekin batera musika ikasi zuen, Juan José Rodriguez “Maisu Zaharra”rekin. Dena den, bi altubetarren musika-ezaupidea aurki maisuarena baino altuagoa izan zen eta beraien kontura ekin zioten ikasteari,  Biktoriano Balerdi herriko organo jolearen laguntza estimagarriarekin. Dultzaina eta txistua ikasi zuen Benignok eta diotenez klarinetea ere ederto jotzen zuen.

Benigno, Sebero eta atabalari moduan beraiekin ibili ohi zen Kristobal Bedia gaztetxoak kontzertuak eskaintzen zituzten igandero herriko plazan. Baina sarritan kanpoko deiak jasotzen zituzten eta, horrela, Aramaio, Bergara, Eibar, Bermeo, Lizarra… eta hainbat herritako jaietara agertzen ziren. Badirudi diru aldetik ez zebiltzala hain gaizki euren musika joaldi haiekin. Sari batzuk ere irabazi zituzten dultzainarekin. 

Sebero Altuberen gorazarre bat izan zen 1973an Arrasaten, eta bertan besteak beste Juan Garmendia “Zeleta”k hitz egin zuen. Berarenak dira ondoko hitzak, ez Seberoren gain botatakok baizik Benigno anaia goraipatuz: 

“Altube dultzaiñeroa” izengoitiaz ezagutzen zan, gerra aurrean, Bergarako Erki edo Distritoko errietako biztanle artean, dultzaiñero bezela beti deitua izan oi zalako. Inguru abetako errietan aldi artan ain sarriro ospatu oi ziran Euskal Jaietara, Euskal Batzokiak antolatzen zituzten jaialdietara. Esan bearra dago – eta au ez dago ukatzerik- Euskalerriak oraindaño izan duan dultzain-jolerik iaiuena eta bikanena izan zala Altube Dultzaiñeroa. Euskal jai aieri asiera emateko, gure errietako kalez-kalezko bere biribilketa entzungarri ta atsegingarriak ez dira aztutzeko” 

 

Benigno eta Sebero (azkenak, ezker eskuin) 
atzean Viteri kapel zuriarekin

Benignok musika klaseak eman zituen ere Udaletxeko aretoan. Eta 1908 inguruan hogeita hamar bat ikasle zituen. Orfeoi bat ateratzea otu zitzaion eta kideak gazte samarrak ziren arren – han zeuden, Modesto Zulueta, Ildefonso Ugarte, Anizeto Aranzabal orduko mutil koskorrak…- herrian ez ezik inguruko herrietan ere kantatu zuten. Adibidez, Oñatiko euskal jai batean agertu ziren hango plazara: San Juan aldera joan ginenean/makila baten gainean/ arantza beltz bat sartu zitzaidan/ ospela nuen tokian.

Regina Azkoaga Abarrategi garagartzarrarekin ezkondu zen 1900an eta zortzi seme alaba izan zituzten, Arrasate, Amorebieta eta Elorrion jaioak. Zer dela eta herri horietan? Benignok Arrasatetik kanpo ipini zuen lantegi bat, lehenik Amorebietan eta gero Elorrion. Azken horretan ere garatu zuen musika lana, eta Elorrioko eliz abesbatzaren zuzendari izendatu zuten. 1918an emaztea hil zitzaion eta Europako gerraren ostean, hemen lanik ez zuelako, Bartzelonara joan zen bizitzera. Kataluniako

Regina Azkoaga garagartzarra

hiriburuan “Centro Vasco Navarro” sortu zuen eta euskal giroa suspertzen ahalegindu zen: abesbatza, dantzari taldea, txistu eta dultzaina klaseak… Sabino Aranaren jarraitzaile amorratua zen Benigno eta diotenez berak eta Sebero anaiak zenbait aldiz egon ziren Larrinagako espetxean dultzaina jotzen Sabinoren orduak alaitzearren. Errepublika sortu zenean, Benigno izan zen Bartzelonako Batzokiaren bultzagileetarikoa, eta gainera haren administratzaile izendatu zuten. Denetariko ekintzak antolatu zituzten. Goian aipatutako Juan Garmendia “Zeleta”k  honako hauxe ere adierazi zuen hitzaldian: 

“1933an deitua izan nintzan Bartzelonako Euskal Etxean euskerazko itzaldi bat ematera. Itzaldia bukatu bezin laster, etorri zitzaizkidan esanez gau artan bertan Saguntora joan bear nuela, hango euskaldunekin egoteko. Eta derrigor araxe joan eta itxas-ontziratu nintzan. Arratseko zortzirak inguruan, Saguntoruntz irtetzeko geundela, orra non azaltzen zaigun gure Altube aundia, bere txistu ta danboliñakin; eta kai aurreko enparantza zabalean euskal-soñuak jotzen asi… Ura zalaparta, ordun sortu zana, kai artan aurkitzen ziran itxas-ontzietako euskaldunen artean! Danak urbildu ziran Altuberen soñu-otsera eta egundoko euskal erromeria pozezko oiu eta dantzakin gure aurrean sortu zuten; aurrekalderatu eta “Agur Jaunak” txistuaz arrigarriro joaz, azken agurra egin zigun, keroztik ikusterik izan ez degun Altube adiskide maitagarriak” 

Benigno Altube, 1940

Gerrak Bartzelonan harrapatu zuen eta gatazka amaitu zenean harrobi batean ekin zion lanari. Gutxi iraun zuen, 1941ean hil baitzen, 63 urterekin. 

Benignoren alaba Elixabete alabatzat hartu zuen Seberok, 1918an ama hil zitzaionean. Eta Elixabetek berak egin zidan bi gizon haien nortasun- erradiografia polita. Hona hemen: “Sebero: inteligente y estudioso; disciplinado, maticuloso, serio y hablador.  Benigno: talento natural, dinámico, luchador, alegre y espontáneo” 

Zalantzarik gabe, altubetarrek euskal kultura – musika eta euskara- zuten helburu nagusia. Eta biek modu berezian ondratu zuten euren aberria.

Argazkiak: JMVM