HETRUC: Hermandad de Trabajadores de Unión Cerrajera

Gaur 85 urte, 1935eko irailaren 2an burutu zen Arrasateko Bedia Zineman, HETRUC elkartearen sortze-bilera orokorra. Gaueko 8´30ak ziren eta Unión Cerrajerako langileek aretoa bete zuten, han esango zenaz jakin min. Zenbait hilabetetako prestaketaren ondoren proiektua publikoki agertzeko ordua ailegatu zen eta anaiartekoaren egosketan ari ziren arduradunek balizko bazkideei azaldu zieten “Hermandad de Trabajadores de Unión Cerrajera” elkartearen nondik norakoa. 

Bedia Antzokiko jesarlekuetako lagunei Hetrucen lehen asmoetarikoa hildako bazkideen senitartekoei diru laguntza luzatzea zela azaldu zitzaien, 1.000 pezeta inguruko laguntza hain zuzen. Baina elkartearen sortzaileek garbi zeukaten oso epe laburrean zerbitzu mediko eta farmazeutikoak ezarri behar zirela, eta gaixotasuneko asegurua, langileen jubilazioa eta, oro har, kolektiboaren lan baldintzak modu positiboan eragin zitzaketen neurriak hartzen saiatu behar zela.

Azpimarratu behar da ekimena langileengandik eurengandik sortu zela eta enpresa lehen unetik begi onez ikusi zituela Hetrucen xedeak, baita konpromisoa hartu ere bere aldetik laguntza berezia emango ziola elkartearen bideragarritasunerako. 1935eko irailaren 2ko lehen batzar nagusi hartan Hetrucen estatutuetako berrogeita hamabost kapituluak onartu ziren. Jarraian, lehen urterako zuzendaritza batzordea hautatu zen, honela geratuz: lehendakaria, Juan Kruz Castañares; idazkari nagusia, Saturnino Kintana; akten idazkaria, Gregorio Unamuno; diruzain-kontularia, Felipe Letona; bokalak, Migel Gorosabel, Frantzisko Arregi, Enrike Sodupe, Fermin Sampedro, Felix Zabaleta, Esteban Ayastuy eta Alejandro Calvo, azken biak Bergarako Union Cerrajerako langileen ordezkariak. Bokal bezala aritzeko toki bat gordetzen zen enpresak izendatzen zuenarentzat. 

Hetruc sortu zenerako 1.178 bazkide zeuden apuntatuta eta lehen urteko -1935eko urriaren 1/1936ko ekainaren 30- diru baliabideak 111.535 pezeta izan ziren horietako 50.000 enpresak ipinita. 1936ko irailean eten egin zen Hetrucen ekintza, berriz 1937ko abuztuan hasteko. Gerrak bazkidegoaren murrizketa ekarri zuen, punturik ahulena berriz martxan jartzean eman zela, 975 lagunekin, gizonezko zein emakumeak. 1937ko abuztutik aurrera urtero igotzen joan zen eta 1943ko abenduan 1.798 ziren Hetruceko bazkideak. Sortu eta azken data horren bitarteko finantza baliabideak 1.960.120 pezeta izan ziren, horietatik 940.000 enpresak ipinita. Eta baliabideen helburuetariko garrantzitsuenak langileen gaixotasunei aurre egiteko partidak – 795.000 pezeta- hildakoen senitartekoei luzatutako laguntzak – 508.000 pezeta- eta mediku eta kirurgia zerbitzuak – 426.000 pezeta. Elkarteak 1943ko amaieran superabita zeukan.

Ondokoak 1939-40 aldiko taulak dira, zuzendaritza batzordeak bazkideen Batzar Nagusira aurkeztutakoak. Deigarria gerta daiteke egiaztatzea gaixo egonez gero gizonezkoek bi bider gehiago jasotzen zutela emakumeek baino. 

Eguneko prismatik begiratuta guztiz arbuiagarria da politika hori, nahiz eta injustizia garaiko koordenadetan kokatu behar den. Hala ere, tratu diskriminatzailea areagotu egiten da, elkartearen diru baliabideak finkatzen direnean: alde batetik, bazkideen kuotak daude eta gizonezkoek asteko 2 pezeta ordaintzen zuten bitartean, emakumeek eta hogei urtetik beherako mutilek 1´50 pezetarekin erantzun behar zuten astero; beste alde batetik, Unión Cerrajera enpresak bazkideek emandakoaren adina jartzen zuen.

Hetruc errealitate bikaina izan zen, hirurogeita hamar urte inguruz Unión Cerrajerako langileen kolektiboari onura eskaini ziona.

Argazkiak: JMVM