Garaiak aldatzen
dira? Ala pertsonek aldarazten ditugu sasoiak? Bizitza gurpil ero bat da, inoiz
geratzen ez dena. Baina gu pertsonok, atzera begiratzeko geldiune bat egiten
dugunean, gu ez ezik denborak atzean arrasto ulergaitzak ere utzi dituela
konturatzen gara, eta oraingo talaiatik ikusten dugunak ahoa bete hortz uzten
gaitu. Jaiak horren adibidea dira, eta datozen lerroetan 1909ko San Martin
jaietan Aramaion gertatutakoaren lagintxo bat emango dut. Eta gero bakoitzak ondorioa
atera dezala.
Gasteizko “El Heraldo
Alavés” egunkariaren 1909ko uztailaren 7ko edizioan, “El corresponsal” batek
honela idazten zuen Aramaioko jaiei buruz:
“En el día de ayer (uztailaren 4) y según el programa trazado por
la Corporación municipal dio principio el período de fiestas que el
Ayuntamiento dedica en honor de San Martín, patrono de esta localidad, y se
realizó de la manera siguiente:
A la mañana los
tamborileros de esta localidad y de Durango anunciaron con alegres dianas que
el pueblo se hallaba en período de fiestas y tras de multitud de voladores que
atronaban el espacio recorrieron las calles tocando hermosos pasacalles y
dianas.
A las diez tuvo lugar
la función religiosa a la que asistió el ayuntamiento en Corporación, precedido
de los tamborileros de esta localidad y de Durango, habiendo oficiado como
celebrante el presbítero y coadjutor de esta parroquia don Rafael Eriz, y
estando encargado de dirigir la palabra divina el celoso y bondadoso párroco de
esta localidad don Bernabé Cortazar, el que con fácil palabra probó de una
manera concluyente que los que durante permanecieron en este mundo solo se ocuparon de servir a Dios, gozan en el
cielo de una gloria sin fin y son hoy los medianeros de los que aún
peregrinamos en este valle de lágrimas; al contrario de lo que sucede a los que
en la tierra amontonan honores mundanos, puesto que estos terminan con el que
los ostenta. La capilla dirigida por el inteligente organista de esta localidad
don Roque Amilburu y reforzada por músicos de Durango rayó a gran altura,
habiendo interpretado magistralmente la gran misa de Caballero”
Herriko jaiak
zirela eta, udal akordioetan jaso zen, 1909ko maiatzaren 16an, arimen aldeko
mezaren homilia – hau da jaietako bigarren eguna, hilak 5- Ibarrako erretorearen esku uztea, hark edo
haren esanetako beste norbaitek eman zezan. Baita hamasei dozena etxaferu –
kalitate onekoak- erostea eta Atanasio Unzueta zinegotziari eskatzea
dultzaineroak kontratatzea – “lo más arreglado posible”- eta aharien
topaketa antolatzea. Diodan, 1909 urte hartako alkatea Frantzisko Madina Gorostiza
zela eta zinegotziak Markos Larrañaga, Pedro Errasti, Gregorio Zilaurren,
Kalixto Etxebarria, Timoteo Jauregi eta Atanasio Unzueta ziren.
Lehen eguneko jai
egitarauan, eta arratsaldeko elizkizunak amaitu ondoren, Udaletxean izena eman
zuten aurreskulariek parte hartu zuten, publiko zabal baten aurrean. Arrasateko
gaiteroek jotako doinuetara egokitu behar izan ziren eta azkenean sailkapena
honela geratu zen: txapelduna, Bilboko Gregorio Abendibar – herriko Victoria
Abendibar maistraren anaia- eta 12´50 pezeta jaso zituen. Bigarrena, Durangoko
Joxe Etxenausia, 7´50 pezetarekin; eta hirugarren tokirako bi aramaioar geratu
ziren: Agapito Madina-Azkoitia eta Bruno Orue, 3´75na pezeta jaso zituztenak.
Denak pozik geratu bide ziren.
Jarraian, herriko
plazan, Untzella eta Azkoaga auzoen arteko aharien dema izan zen. Azkoagatarrak
gertatu ziren garaile. Eta amaitzeko dantzaldia izan zuten, gaueko 12ak arte.
Uztailaren 5ean
ere jai nagusia izan zuten herritarrek eta egunkariak xehetasun puntualak
eskaintzen zituen, bezperako egitaraua deskribatzen zuen estilo bertsuan.
Irakur dezagun:
“A la mañana, diana por los
tamborileros de este pueblo y Durango y dulzaineros de Elorrio. A las nueve
tuvo lugar una solemne función religiosa con asistencia del cabildo
eclesiástico de este valle, en la cual ofició de celebrante don Rafael Eriz,
coadjutor de esta parroquia, y de diácono y subdiácono don Félix Altube y don
Silvestre Bengoa, este último cura ecónomo de Aréjola. Ocupó la sagrada cátedra
un reverendo padre franciscano del convento de Aránzazu, el que con frase
elegante demostró de una manera concluyente la existencia del purgatorio y la
obligación en que nos hallamos los que peregrinamos en este valle de lágrimas
de rogar y hacer obras de caridad en sufragio de las benditas almas del
purgatorio”
Eta bi egunetako
sermoiek arimari ekarritako lasaitasunarekin gorputzean, aramaioarrak berriz
ere herriko plazara bildu ziren, euskal dantzak ikusteko. Arratsaldez, ahariak
eta dantzak izan ziren, gau erdira arte. Eta hirugarren egunean, ezkonduentzat apropos egokituriko programa borobildu zuen udalak.
Horrela bukatu ziren, beraz, 1909ko jaiak. Duela, justu, ehun eta hamar urte.
Argazkiak: JMVM
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina