MIGEL ARREGI “AXERITARRA”. TENEMOS POLLO ASADO...

Migel Arregi, 1925ean

Aspaldi idatzi nahi nuen arrasatear jatorrizko Migel Arregi Treceti buruz. Bere senitarte Alvarori zor diot musikari horren arrastoan ni jartzea eta oraintxe daukat aukera Migeli buruz zertxobait azaltzeko, abizen eta jatorri berdineko moja baten bitartez. 

Maria Rosa Arregi, moja karmeldar arrasatearra

Begira: aurtengo martxoaren 9an 90 urte bete zituen Maria Rosa Arregi Etxabe, “Bedoñabe Erdikoa”- Axeri- baserriaren alabak, 1955etik Karitateko Karmeliten ordenako kide dena. Duela zenbait hamarkadatatik Bermeoko komentuan bizi da,

Axeritarrak, Maria Rosarekin, larunbatean

bertan irakaskintzara dedikatua. Bere eguna komunitatean eman zuen Maria Rosak eta larunbatean Arrasatera hurbildu zuten senitarte multzo handi baten ondoan efemeride borobila ospatzeko. Zorionak Maria Rosa “Rosita”ri. 

Eta Axeriko batengandik beste batengana dut
jauzia egiten, eta aurrekoak bezala bigarren honek ere Bizkaian izan zuen bere helbidea, Sestaon jaio baitzen 1894ko azaroaren 19an. Migel Arregi Treceti buruz ari naiz, “Bedoñabe Erdikoa” baserrian 1851an munduratutako Felipe Arregi Azurmendiren semea. 

Felipe Arregik Bizkaiko zerumuga hobeetara alde egin zuen Arrasatetik, artean gaztea zela. Sestaon ekin zion lanari – goxogintzan- eta Pasai Donibaneko Evarista Trecetekin ezkondu zen. Bikotearen lehen semea izan zen Migel. Diodan, aurrera baino lehen, Migel Arregi Trecet, idazkiaren beste protagonista dugun Maria Rosa Arregiren aitaren lehengusua zela. Beraz, senitartasun-zubia adierazita dago. 

Baina, zer dela eta ekarri dut txoko honetara Migel Arregi? Erantzun diezaiodan galderari, besterik gabe: Entzun edo kantatu al du irakurleak inoiz “Menua” (“El Menú”) izeneko kanta? Bai, “Tenemos pollo asado, asado, asado, con ensalada…” hori. Bada, doinua berea ez den arren, Migelek egokitu zizkion espainierazko hitzak eta ondorioz mundu osoan egin zen ospetsua. 

Migelek musika karrerari heldu zion eta Bilboko Kontserbatorioan aritu zen lanean. Gerra aurretik pianoa jotzen zuen Bilboko

Bedoñabe Erdikoa, 1963an

Iruña Kafetegian eta normalean bertan afaltzen zuen, sukaldean, eta Jesus Unzue establezimenduko sukaldariarekin biharamuneko menuak idazten zituen maiz. Garai hartan bere eskuetara heldu zen umorezko abesti aleman bat, Der Speisezettel, eta Arregik gaztelaniazko bertsioa egin zion, kafetegiko espezialitateak eta errimarako ongi zetozen beste batzuk tartekatuz . Eta 1928ko abuztuaren 18an Migel Arregik estreinatu zuen abestia, berak zuzentzen zuen “Coral del Ensanche” abesbatzarekin, Bilboko udalak antolatutako kontzertu batean. Migelen kalterako gertatu zen, Los Xey taldeak berea bezala erregistratu zuela abestia, eta hortxe piztu zen oraindik egun bizirik dagoen egiletasunaren gaineko liskarra.

Migel Arregi, 1940an

Migel Arregi sarri etortzen zen Arrasatera, aita Feliperen baserrira. Behin, herriko Biteri Kasinoan ari zen pianoa jotzen eta Felix Aranzabal “Angiozarreko Itsua” agertu zen bertara. Arregiren ahotsa entzun eta “Hori nire maisua dek” bota zuen Felixek. Eta elkarri besarkatu ahal izan zioten, Deustuko Gormutu eta Itsuen Ikastetxeko irakasleak eta ikasle ohiak. 

Migel Arregi 1944an hil zen, Bilbon. 

Horixe izan da, beraz, oso laburtua, mundu osoan ezaguna den abestia eta bere jatorria Arrasateko “Bedoñabe Erdikoa”- Axeri- baserrian zeukan Migel Arregiren arteko istorioa. Historiak ahaztu ez dezan.

¡Camarero!
¿Señor?
¿Qué hay para hoy?
Señor, un buen menú:

Solomillo asado con patatas fritas,
sesos huecos, hígado,
liebre, chateaubriand.

Sopa de albondiguillas, caldo
de tortuga, sopa húngara,
consomé de almejas, gran cocido
parisién, huevos al gratén.

Tenemos pollo asao, asao,
asao, asao, con ensalada,
¡buen menú, buen menú,
buen menú, señor!

Frescos calamares, gallo,
pescadilla frita, salmonetes, barbos,
bacalao a la vizcaína, atún, besugo,
almejas, truchas, sábalo,
langosta a la americana, y faisán
relleno, pavo asao, asao…

Pavo asao, asao, asao, asao
con ensalada,
¡buen menú, buen menú,
buen menú, señor!

Frito de espinacas, berenjenas fritas,
habichuelas, fríjoles y tortilla al ron.
Crema, tocino de cielo, mazapán,
natilla, hojaldre, franchispán,
flan de avellanas, frutas, queso
roquefort y también gruyere.

Y después, buen helao, y café,

¡Buen provecho le haga a usted!
¡Buen provecho le haga a usted!

Musika: Karl Zöllner.
Gaztelerazko bertsioa: Migel Arregi Trecet

Ikus GOLDEN APPLE QUARTET-en bertsioa

https://www.youtube.com/watch?v=2Nde-HoCpaA

Argazkiak: 
Alvaro Arregi, Masa Coral Ensanche, www.gargantuaelkartea.com