otsaila 01, 2023

SANTA TERESA DE JESUS ETA ARRASATE


Teresa de Jesus Avilako mistikoarekin ematen den zirkunstantzia bitxia ekarri nahi dut txoko honetara gaur. Ezaguna den moduan, eliza katolikoak santutzat hartutako Avilako Teresarengan meritu handiak antzematen dira, batez ere gizakia eta Jainkoaren arteko harreman adeitsua aldarrikatzen zuelako. Jesukristoren dimentsio humanoaren aldeko diskurtsua egin zuen emakume ausart hark, eta estilo berria jarri nahi izan zuen errotik berriztatu zuen Karmeloaren ordenan.

Baina  gaur, diodan bezala, erlijioso harekin erlazionatutako hiru gizakumeren kasuak ekarri nahi izan ditut, azalkiro. Eta bitxitasuna dago, hain zuzen, hiruak arrasatearrak direlakoan. Horiek dira, Esteban Garibay, Domingo Bañez eta Bernardino Melgar. Dakusagun:

Esteban Garibay Arrasateko historialari ezagunak buruz buruko bisita batean ezagutu zuen Teresa de Jesus lekaimea 1575ean. Arrasatearrak berak kontatzen digu,  Toledoko Sislako Monastegira eginiko bidai baten ondorengoa:

“Fuimos convidados del Padre Prior Fray Diego de Yepes, religioso de mucha
prudencia y letras; y comiendo en la hospedería, como se ofreciese haberse de tratar de su muy devota la Santa Theresa de Jesús de Ávila, natural de la misma ciudad, fundadora de los monasterios de los religiosos descalzos y descalzas de su orden del Carmen, pedí al Prior un billete para mediante él visitar a tan gran sierva de Dios; y porque a la despedida se me olvidó de pedírsele, el día siguiente se le envié a pedir  con un criado, y me lo envió, y con él la hablé en Toledo, en su casa de las Descalzas al torno de las carretas, que después se trasladó a la parrochia de Sancta Leocadia, y me consolé mucho con ella, esta vez y en otra, y ella se alegró de haberla yo visitado. Después dio ella su sancta ánima a Dios en Alva de Thormes en 3 de Octubre del año de 1582”


Goazen orain Domingo Bañezekin. Luze idatz genezake pertsonaiari buruz, baina oraingo ekarpentxo honetan interesatzen zaiguna da, Arrasateko Juan Bañez de Mondragón zaldunaren seme – aldatu zuen sendiko Bañez de Artazubiaga-  eta Medina del Campon jaiotako Domingo izan zela, santarekin harreman gehien izan zuen pertsona. Domingok bere obra batzuetan “Auctore fratre Dominico Bañez Mondragonensi” bezala sinatu zuen, bere aitaren herria ez zuela inondik ere salgai adierazi nahi izan balu bezala.

Domingo Bañez arrasatear jatorriko fraidea izan zen Santa Teresaren  aitorlea eta harreman estu-estua izan zuten biek. Fray Paulino Alvarezek “Santa Teresa y el P. Bañez” liburuan (1882) dioenez “Y porque en este punto descuella sobre todos, como confesor y protector, el famoso Fr. Domingo Báñez, a quien ella llamaba su padre y a quien amaba hasta el encantamiento”

Eta Domingo Bañezek berak, Teresa dohatsu egiteko informazio kanonikoan, 1591ean adierazi zuen: “Nadie como yo puede saber las mercedes que Dios hizo a la Madre Teresa de Jesús”

Azkenik, Bernardino Melgar Alvarez de Abreu – gezurra badirudi ere Arrasaten 1863 jaioa- da Teresa de Jesusen inguruan modu burutsuan ikerketa lerro luzea egin zuen pertsonaia. Marqués de la Regaliaren biloba eta anaia izan zen Bernardino, eta historialaria izan genuen, Historiako Errege-Akademiako kidea. Berari ere markesaren titulua egokitu zitzaion, San Juan de Piedras Albasekoa, eta Alvarez de Abreu sendiak herriko plazan zeukaten etxean munduratu zen. Aipatu Errege-Akademiaren biografia sailean irakurtzen da: “Nació casualmente en Mondragón” Baina gauza da bere bigarren anaia ere etxe berdinean jaio zela, 1865ean. Beraz, ez dut uste hainbeste kasualitate izan zenik. Lehen ere idatzi dut sendi honetaz, eta gure herrian ez zutela oroitzapen onik utzi iruditzen zait.

Baina gauza da Bernardino Melgarrek bere bibliografia luzean toki interesgarria eskaintzen diola Avilako santuari. Eta arrasatearrak, Arrasateko alkate izandako bere aitonarengandik heredatu zuen jauregian Teresa de Jesusi buruzko liburutegirik handiena osatu zuen.

Horra hor, beraz, Teresa de Jesus eta Arrasateko hiru pertsonaiak nola lotzen diren. Bik buruz-buruko ezagutza izan zuten emakume harenganako eta hirugarrena, hirurehun urte geroago, Avilakoaren inguruko ikerketarik zabalena burutu zuen.

Argazkiak: JMVM, wikipedia

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina