ARRASATEKO IRAGARKI ADIERAZGARRIAK XX.eko PRENTSAN

Agerkari, batez ere egunkari zaharrak arakatzen nabilenean Arrasaterekin zer ikusirik zuten iragarkiekin egiten dut topo sarri. Denboraren perspektibatik aztertuta, interesgarritzat jotzen dut beti, bizitza modu erdi ahaztu baten testigantza baitira. Publizitateak, bestalde, publikora heltzeko bere mekanismoak eragiten ditu  eta gaur aurkezten dudan lagin honetan errealitate hori antzematen da, edozein angelutatik begiratuta.

Besterik gabe, eta iragarkiek eurek testuingurua nahiko garbi uzten dutenez gero, ez naiz azalpenetan luzatuko. Goazen, beraz, txoko honetara ekarri nahi izan ditudan iragarkiekin.

1.- “El Heraldo Alavés” egunkarian 1905eko ekainaren 20ko zenbakian Antero Milikua ostalari eta zaldi-gurdiariak  honakoa jartzen zuen, Gasteiztik Arrasateko jaietara etorriko ziren bidaiarientzat zuzenduta.

1. iragarkia

2.- Egunkari berdinean 1909ko otsailaren 3an, garai hartarako arruntzat jo dezakegun iragarki tipokoarena azaltzen du. "Titi-ama" baten eskaintza aurkezten zaigu.

2. iragarkia

3.- Segitzen dugu “El Heraldo Alavés”ekin eta 1909ko azaroaren 14ra egiten dugu jauzi. Gure Antero Milikua bere negozioko zalgurditeria saltzera  zihoan. Santa Agedako bainu etxearen desagerpenak kalte egin zion Milikuari, Arrasate-Gesalibar ibilbideko joan etorriek pisu espezifiko handia baitzuten haren negozioan. Hori gutxi bailitzan, Vasco Navarro trenaren obrei une batetik bestera has zekiekeen eta Anterok beste diru iturri bat gal zezakeen: Gatzagatik Arrasatera eta alderantziz  bere zalgurdietan bidaiariak garraiatzeari zegokiona.

3. iragarkia

4.- Gasteizko aipatu egunkarian oso-oso iragarki arraroa topatu nuen. Izenak despistatu nau: “Ubago, don Resusta (S. en C) Garai hartan Alberto Martinez de Ubago medikua genuen Arrasaten eta berari zegokiokeen iragarkia. Baina nor da “don Resusta”?  1916ko martxoaren 20an agertu zen.

4. iragarkia

5.- Ondoko iragarkia Gasteizko “La Libertad” egunkarian agertu zen, 1923ko urtarrilaren 10ean. Hotel Universal genuen oraingo Kajoi taberna dagoeneko eraikina. Eta bertan, gaur ere halako erakuspenak egiten dira sarri,  Pariseko Paul jaunak bezeroentzako fajak zekartzan, gizonezko zein emakumeentzat. Diodan, Arrasatera halako saltzaile agertzen zirenean, beren produktu magikoak saltzeko asmoz, normalean Universal ostatuan egiten zituzten erakuspenak. Horrela, herniak, herrentasuna, burusoiltasuna … konpontzen bide ziren. Aramaion, berriz, Frantzisko Barrutiaren ostatura biltzen ziren saltzaile haiek.

5. iragarkia

Badira adibide gehiago, eta agian beste inoiz itzuliko naiz gaiarekin. Beste garai batzuk oroitzea ahalbidetzen dute.

Argazkiak: JMVM