“Sanjuanetako errekortadoreak, entzierroa,… kendu behar dira?” Galdera hori egiten zuen lehengoan Mondraberrik, atarian ditugun jaietako ikuskizunak zalantzan jarriz. Ni ere dudan nago nola erantzun beharko nukeen. Ez dut uste zilegi denik animaliekin jolastea –modu irrigarriz, batzuetan- eta sufrimendu eragitea. Zer nolako krudelkeria mota da gizon-emakumeongan nabarmentzen dena izaki adimengabeenganako?
Baina galdera horiek eta egin genitzakeen besteak alde batera utzita, diodan Arrasateko historian zezenak, herri-jaietako ekitaldi bezala, sarritan azaltzen zaizkigula. Sustraitua dago gure herrian zezenen inguruko jai-zaletasuna eta hori ezin da ezabatu, inondik ere, gure kontzientziatik.
San Juan jaien atarian gaudela, ekarri nahi izan dut hona 1919ko jai egitarauko karteltxo bat, ekainaren 22 eta 24 egunetarako zezen-zekorrak iragartzen zituena. Ez du aparteko berezitasunik, toreatzaile eta ganadutegiei dagokienez. Bakar-bakarrik, bitxia iruditu zait kartelaren zenbait tarte eta konpartitu nahi izan ditut irakurlearekin.
Kartelaren behe aldean irakur daiteke: “El ferrocarril Vascongado pondrá servicios de trenes especiales, a precios reducidos” Trena, Arrasatera urtebete lehenago iritsi arren zen artean inauguratu gabe zegoen, 1919ko irailaren 3an egin baitzen, Eduardo Dato gobernu buruaren presentziarekin.
Bestalde, antolatzaileei –itxura guztien arabera, “Casino Viteri”ko liberalak- honako ohartxo hau ere jartzea egoki iruditu zitzaien: “Estando la plaza situada en el hermoso paseo de Santa Bárbara, rodeada de árboles, no hay asientos de sol. Sin embargo, las localidades de preferencia se distinguirán en que tendrán más amplitud y, por tanto, serán más cómodas”
Prezioak, garestienetik –palkoan, 4´45 pezeta- merkeenera –haurrentzat harmailetan, 1´10 pezeta- ziren. Eta oharren artean, antolatzaileen abisuak ere irakur zitezkeen, batzuk irribarrea sortarazten dutenak, ondoko hau bezala: “Toda persona que pretenda entrar en la Plaza con billete falsificado, combinado o de fecha atrasada, será puesta a disposición de la autoridad”
Aitortu behar dut, berrogei urte beranduago –1957 inguru- nik ere pezeta bat ordaindu behar izan nuela, orduko Eskola Profesionalaren ostean jarritako plazan gertatzen ari zena, Auspaltzeko maldetatik begira egoteagatik. Etxe Zuri, Murri eta inguruko baserrietako mutilek ongi aprobetxatu zuten aukera, espektakulua ikustearren bazter haietara hurbildutako nire moduko inozoei “iraultza zerga” kobratzeko.
Lerro hauek apaintzen dituzten beste argazkiak berriagoak dira. Lehenean, “Kiko” eta Sudupek beren mandakoak zuzentzen dituzte, zekor bat ateratzeko, herriko zein tokitan dagoen kokatua igartzen ez dudan plazatik. XX. mendeko bosgarren hamarkadako argazkia da, hori bai.
Sokamuturrekoa bezala. Zezenarekin jolastu nahi dutenen betarteetan ez da beldur izpirik igartzen; zoritxarrez, ez dugu zezenaren aurpegia ikusten: ikaratuta zegoela egingo nuke apustua.
.....beste batzuren artean, hau da zurekin elkarabanatzen ez dudan afizio horietako bat.
ErantzunEzabatuizan naiz, atxabaltan Ekain Agirrerekin korrika eta Tablerorekin ere, gogoratzen ?, zezentxoaren atzean. baina ez, ez dut zaletasun modura.
eta zenbateko paga zenuen, peseta bat ordaintzeko ?
...besarkada bat alakanteko probintziatik