martxoa 07, 2018

ARRASATEKO HERENSUGEAREN MITOA, XX-en IKERLEENTZAT



Mondragón izenak sortu al zuen herensugearen legenda? Herensugeari buruzko legendak eman al zion Alfonso X. erregeari , Arrasate zahararrari Mondragón deitura eskaintzeko ideia? Ala, ez bata ezta bestea ere?

Sarritan idatzi dut nik horretaz eta ez noa ezer errepikatzera. Oraingoan ekarri nahi dudana da, goi mailako ikerle eta intelektualentzat, XX.a ondotxo sartuta zegoenean ere, Mondragon izenak adierazten zuen zalantza eta nolabaiteko buruhaustea. Ikerle horietako baten lanean oinarrituko dut ekarpentxo hau, transkripzioa egin beharrean testua bera azalduz, Ismael del Pan zientzialariak “Actas y memorias  Sociedad Española de Antropología, Etnografía y Prehistoria” aldizkarian 1925eko laugarren tomoan idatzi bezala.  

Ismael del Pan historialaria Logroñon jaio
Ismael del Pan
zen 1889an eta etnografia ez ezik arkeologia ere landu zituen modu xumean. Berari zor diogu ondoko ikerketa lana. Irakurleak nabarituko ditu hasiera hasieratik, egileak darabiltzan zenbait zientzia-diziplinari buruzkok hutsuneak. Baina del Pan zintzoa da bere erakuspenean, dakiena  aurreko testu idatzietatik xurgatu duela garbi utziz.
 


Goazen, beraz, “Sobre el mito a que debe su nombre la villa guipuzcoana de Mondragón” irakurtzera. Testu atsegina da, baina zientzia-diziplinek gaur eskaintzen diguten talaiatik ikusi behar zaio bere osotasunean.



Honaino herensugearen mitoa, Ismael del Panek azaldua, 1925ean. Irakurgai bezala oso polita da, entretenigarria. Baina nik galdetzen dut: eta mitoa, del Panen hipotesian ez bezala, 1260z gerokoa baldin bada? Zergatik pentsatu behar da Alfontso X.ak dragoiren mitoa hartu zuela aitzakiatzat Arressate zaharrari izen berria emateko? Dena den, erreserba guztiekin, eta zertara arriskatzen garen ongi finkatua, ondo dago mito eta legendak ezagutzea. Ezetz?

Argazkiak: JM



iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina