 | |
| Praxedes Sagasta |
Arrasateko historiaz apurtxo bat dakienak ere
ezagutzen du Canovas del Castillo espainiar goi politikoa 1897an hil zutela
Santa Agedan. Eta huraxe izan zela inflexioko puntua Bainu Etxea Ero Etxea
bihurtzeko, bainuen gainbehera hasi baitzen urte hartan. Baina hain ezaguna ez
dena, Espainiako politikan Canovasek izan zuen kargu berean egondako Praxedes Sagasta ere Santa Agedako uren
ontasunaren bila etorri zela, Canovas bera baino lehenago. Bai, eta bitxia da
Miguel Madinabeitiak horren berririk ez ematea bere idazkietan; edo, behintzat,
nik ez dut bere paperen artean aurkitu.
Zein zen Praxedes Sagasta? Praxedes
Mateo-Sagasta Errioxan 1825ean jaioa, 1866an parte hartu zuen, Prim jeneralarekin,
Isabel II tronutik kentzeko iraultzan. Gaizki atera zitzaien eta erbesteko
bidea hartu behar izan zuen. Baina azkenik Isabel II bota zutenean, itzuli egin zen Espainiara
eta Serrano jeneralaren gobernuan hartu zuen parte, Gobernazioko ministro
bezala, 1868an. 1871an, Amadeo de Saboyaren denboraldian, Gobernu Burua
izendatu zuten. Liberala bere ideietan, Canovas del Castillo kontserbadorearen
arerio politikoa izan zen bi hamarkadatan, sistema bipartidistari eite emanez.
Sagasta 1871n iritsi zen lehen aldiz Santa Agedara,
hain zuzen ere Serrano jeneralaren gobernuko Gobernazioko ministro ohi bezala. Honela
irakurtzen da “La Igualdad” egunkarian,urte hartako abuztuaren 2an:
“!Qué diferencia Sr. D. Práxedes, entre la
vida que hacíais antes de septiembre del 68, cuando vivíais en aquel modesto
cuchitril del barrio Saint Dénis en Paris, y la regalada y cómoda que os
lleváis ahora, saliendo a veranear, a tomar baños y haciendo lo que sólo pueden
hacer los capitalistas! ¡Luego dirán que no se saca nada de ser ministro!"
Sagasta Santa Agedan egon zen bitartean –urte hartako
abuztuaren 3 eta 21 bitartean- bilera politiko ugari burutu zituen Bainu Etxean.
Madriletik zenbait diputatuk eskatu zioten
“Va tomando cierto carácter de verdad la
noticia de que sea nombrado presidente de la Asamblea el Sr. Sagasta. Los
ministeriales, o una gran parte de estos, aplauden tan feliz ocurrencia, porque
de este modo creen haber acabado completamente con sus enemigos los unionistas,
privándoles de todo cargo de importancia…”
Sagastak, ordea, proposatzaileei Santa
Agedatik erantzun zien eskerrak emanez, diputatu xume bat izan nahi zuela
gehituz. Eta, diodan bezala, gorteko prentsaren albisteen arabera, bilera
politikoak biderkatu egin ziren Santa Agedan eta horren ondorioz izango da 1871ko
urriaren 5ean gobernua aldatu zela Madrilen. Aldaketaren eragilerik
inportanteena Sagasta bera zen, nahiz eta itzalean aritu. Handik bi hilabetetara,
abenduaren 21,desoreka politikoak beste aldaketa bat ekarriko du eta Sagasta
izendatuko dute gobernu burua. Beraz, Madrileko prentsak zioen moduan, Santa
Agedak “osasun politikoa” ekarri bide zion errioxarrari.
 |
| Serrano Jenerala |
Sagastaren Santa Agedako hurrengo egonaldia
bost urte geroago eman zen. Bigarren karlistada amaitu berria, 1876ko abuztuan
heldu zen Bainu Etxera. Canovas del Castillo Gobernu Buruak euskal foruak zenbait
egun lehenago, uztailaren 21ean, abolitu zituen. “El Imparcial” egunkari liberalean irakurri ditut ondoko lerroak,
1876ko abuztuaren 7an, “V” batek Santa Agedatik bidalitako kronikan.
“Hace dos días llegó al establecimiento el
Sr. Sagasta, fatigado de cazar ciervos y corzos en las montañas de Santander,
pero donde no ha podido encontrar el oso que en Madrid le habían ofrecido:
verdad es que no formaba parte de la expedición ninguno de sus antiguos amigos
políticos, los constitucionales disidentes. También llegó el mismo día, aunque
por distinto camino, el brigadier Sr. O´Lawlor”
O´Lawlor brigadierra, jeneral bihurtuta
agertuko zaigu Santa Agedan 1897ko abuztuaren 8an, hain zuzen ere Canovas del
Castilloren erailketan. Beraz, badakigu Sagasta Santa Agedara heldu zela. “La Iberia” egunkariak, abuztuaren 5ean ondoko
albistea ematen zuen:
“Con vivísima satisfacción tenemos el gusto
de anunciar a nuestros correligionarios que nuestro ilustre amigo el señor
Sagasta, que se vió días pasados molestado por una ligera indisposición de la
garganta, se halla ya casi completamente restablecido de su dolencia, tomando
las aguas de Santa Águeda”
Eta Bainu Etxean geratu zen abuztuaren 27ra
arte. Sagasta atera Santa Agedatik eta bainuak hartzera Serrano jenerala agertu
zen, 1868an Gobernu Buru izandakoa, Sagasta Gobernazioko ministroa zuela.
SANTA AGEDARI BURUZ GEHIAGO:
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina