urtarrila 04, 2017

ADAN DE YARZATARRAK ARRASATEN (2tik bigarrena)



Ikusten genuen aurreko batean Arrasateko adandeyarzatarren zergatikakoa eta saga horren zenbait kideren nondik norakoak azaldu nituen. Gaur, batez ere, Mariano Adan de Yarza Gortazar hirugarren belaunaldiko pertsonaia ekarri nahi dut, agian sendi horretako ezagunena gure artean, herriko alkate izatera heldu baitzen.

Mariano Adan de Yarza Gortazar Lekeition jaio zen, 1891ean. Ramon – lehen ekarpenean
Ramón Adán de Yarza, Marianoren aita
eman nituen horren zehazkizunak-  zen bere aita, ama Dolores Gortazar oñatiarra zuelarik. Mariano Alemaniara joan zen medikuntza ikastera baina aurki utzi zuen karrera Euskal Herrira itzultzeko. Baso-teknikorako ikasi zuen eta bere lehen lanak Suizako Friburgon egin zituen eta 1916an artikulu bat idatzi zuen “Forestier du Canton de Friburg” bezala sinatua. Etxera itzulita, Gipuzkoako Berrobi herrian sagardotegi bat jarri zuen.

Tolosan 1913an izan ziren Euskal Jaiak ospakizunean hitzaldi ospetsu bat eman zuen, gerora baso-bibliografian erreferente gisa geratu dena: “La repoblación forestal en el País Vasco, liburuxka gisa ere publikatu zena. Tolosako jai haietako beste hizlariak Nemesio Otaño, Gregorio Mujika eta Karmelo Etxegarai izan ziren. Hain zuzen ere, hitzaldi hartan egiten zuen bere buruari buruzko aurkezpena:

“Como títulos para recomendarme a vuestra benévola atención, séame permitido manifestaros que después de haber hecho estudios teóricos y prácticos de selvicultura en Suiza, en Baviera y en Francia, he tenido la ventaja de aprovechar la experiencia adquirida por un mi próximo deudo (1) cuya competencia en materia forestal ha llegado a ser proverbial en Vizcaya, donde con grán éxito ha reproducido más de mil hectáreas de terrenos, antes poco menos que improductivos”
 
 Gazte zela EAJ-PNVn afiliatu zen eta “Euzkadi” egunkarian publikatu zituen Mariano Adan de Yarzak artikulu ugari, gehienak basogintzarekin erlazionatuta. 1918an Arrasaten jarri zuen bere egoitza, sendiaren etxean, eta 1920an alkate izendatu zuten. EAJren izeneko Arrasateko bigarren alkatea dugu Adan de Yarza, Esteban Garayren ondoren. Garaiko udal tirabira politikoak zirela eta, jeltzaleek hiru saiakera behar izan zituzten Adan de Yarza alkate izendatzeko. Azkenik, urte hartako apirilaren 19an, gutxiengoz, alkatetza eskuratu zuen, alkate ordeak Juan Goñi, aurreko alkatea, eta Jose Maria Ugarte zirelarik. 

Urte hartan bertan, uztailaren 4an izandako hauteskundeetatik ostera berriztatu behar izan zen udal batza, hiru zinegotzi berrirekin. Eta berriz eman ziren gorabeherak alkatea hautatzeko saioan. Ideia bat egiteko, diodan, paperetan bateon batek herriko parrokoari eman ziola botoa. Adan de Yarzatarraren alkate ordeak Juan Goñi eta Domingo Arzamendi atera ziren.
Ezin daiteke esan oso lan sakon egin zuenik, izan ere dimisioa azaldu bitartean -1921eko irailaren 26an- huts asko egin zituen bileretarako deialdietan, eta Goñi eta Arzamendi alkate ordeek ordezkatu behar izan zuten. Alkate eta zinegotzi izateari eskutitz bidez uko egin zuenean, Juan Martin Arejola-Leiba zinegotzi liberalak esan zuen, lau bat hilabete zeramatzatela alkatea zein
Adan de Yarzatarren etxea
zen ongi jakin gabe. Adierazpen horien kontra altxatu ziren zinegotzi batzu, besteak beste Juan Goki alkate ordea, Juan Ugarte, Esteban Garay eta Zipriano Resusta, bilkura gelatik atereaz protesta gisa. Domingo Arzamendik eskerroneko hitz batzuk izan zituen Adan de Yarza alkate dimitituarentzat, Berrroniko bere negozioak atenditzera itzuli zena. Eta bitarteko alkate berria Domingo Arzamendi izendatu zuten. EAJren kide bezala, Adan de Yarzatarren etxeko lehen solairuan batzokirako tokia utzi zuen Marianok. Bestalde, parte handia hartu zuen Gurea frontoiaren finantzaziioan. Lekeitioko udaletxean zinegotzi izenadtu zuten 1930ean eta udal har ordezkari gisa bidali zuen Mariano 1932an Iruñera, hiri harta egin zen Euskal Udalen Bilerara, euskal estatutuaren proiektua onartzeko.Iruñean topo egin zuen Eugenio Resusta antzinako lagunarekin, Arrasateko udal ordezkaritza eraman zuena.



Gerra ostean errepresialak jasan zituen eta Logroñoko Torremontalbora joan zen bizitzera. Handik Jose Maria Arizmendiarrietarekin harreman zubia bilbatu zuen eta haren bitartez arrasatearraren gaineko gizarte  albisteak iristen zitzaizkion sarri.


  (1)   Mario Adan de Yarza osabari buruz ari da.

ADAN DE YARZATARREN GAIN GEHIAGO:
 

 

 Argazkiak: JMVM

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina